Tôi nhớ rõ cái cảm giác bực tức đến mức muốn đập cả cái TV sau trận thua West Ham 0-2 ở vòng 19. Không phải thua vì đối thủ hay, mà thua vì cái kiểu đá sân khách lề mề, thiếu lửa mà Arsenal cứ lặp đi lặp lại. Cảm giác nó cứ như bị một cú đấm vào bụng vậy. Không thể chịu được nữa.
Trước đó, tôi cũng chỉ là một thằng fan bình thường, xem xong chửi rủa rồi đi ngủ. Nhưng sau cái đêm đó, tôi quyết định: phải đào sâu vào chuyện này. Phải tìm ra cái quái gì đang kìm chân Pháo Thủ mỗi khi họ rời Emirates.
Hành trình “Đào Mộ” Dữ Liệu
Tôi bắt đầu quá trình này trong cái lúc đáng lẽ tôi phải tập trung cao độ vào việc khác. Vợ tôi mới sinh đứa thứ hai, nhà cửa như cái bãi chiến trường, còn tôi thì đang cố gắng ôn thi lấy cái chứng chỉ nghề nghiệp quan trọng nhất đời. Nhưng cái nỗi ám ảnh về những trận thua sân khách của Arsenal nó lớn đến mức không thể nào gạt đi được.
Tôi đã dùng hết mọi thời gian rảnh, từ 11 giờ đêm đến 2 giờ sáng, để làm việc này. Tôi mở lại ít nhất 15 trận sân khách gần nhất, không phải xem lại tóm tắt, mà là xem lại toàn bộ 90 phút. Tôi ghi chép lại từng chi tiết nhỏ: thời điểm thay người, vị trí phạm lỗi, số lần chuyền bóng hỏng trong khu vực nguy hiểm, và quan trọng nhất là ngôn ngữ cơ thể của các cầu thủ sau khi bị thủng lưới.
Vợ tôi thấy tôi cứ dán mắt vào màn hình máy tính với mấy cái bảng Excel đầy số liệu bóng đá thì cằn nhằn suốt. “Anh làm cái trò gì vậy? Lo mà học đi! Đồ điên bóng đá!” Tôi chỉ cười trừ, vì tôi biết cái việc này không chỉ là xem bóng đá, mà là một cuộc giải mã, một sự nghiệp cá nhân rồi.
Sau gần hai tháng cày cuốc miệt mài, so sánh từng thông số xG (Expected Goals) sân nhà và sân khách, đối chiếu sự thay đổi chiến thuật giữa hiệp 1 và hiệp 2, tôi đã tóm được ba cái nguyên nhân cốt lõi mà tôi tin là chính xác nhất.
Nguyên nhân 1: Sự Cứng Nhắc Về Chiến Thuật Và Tâm Lý “Nghèo Nàn”
Đây là điều tôi nhận ra rõ ràng nhất. Arsenal dưới thời Arteta rất thích kiểm soát bóng và áp đặt. Ở Emirates, mọi thứ suôn sẻ vì họ có sự ủng hộ tuyệt đối và mặt sân quen thuộc.
Nhưng khi đá sân khách, đặc biệt là trước các đội chơi pressing tầm cao hoặc phòng ngự lùi sâu và phản công tốc độ (như Everton, Newcastle hay gần đây là Aston Villa), đội hình Arsenal thiếu hẳn sự linh hoạt. Tôi đã đánh dấu rất nhiều lần, khi bị đối thủ pressing gắt gao trong 15-20 phút đầu, các cầu thủ không biết làm gì ngoài việc chuyền ngang, chuyền về. Họ bị động, thiếu phương án B.
- Chúng ta quá phụ thuộc vào việc kiểm soát trung tuyến. Khi tuyến giữa bị bóp nghẹt, hai cánh gần như vô hại.
- Ngôn ngữ cơ thể cho thấy: Chỉ cần thủng lưới một bàn, tinh thần sụp đổ nhanh hơn sân nhà rất nhiều. Sân khách là nơi cần người thủ lĩnh hét lên, vực dậy đồng đội, nhưng tôi chỉ thấy sự im lặng đáng sợ.
Nguyên nhân 2: Độ Sâu Đội Hình Khiến Chúng Ta “Chết Đuối”
Tôi đã thống kê số phút ra sân của các trụ cột như Saka, Rice, Saliba. Họ là những con bò cày thực thụ. Nhưng khi họ mệt mỏi hoặc dính chấn thương nhẹ, các phương án dự bị không thể khỏa lấp được. Cái này không phải là chửi Tierney hay Lokonga, mà là sự thật phũ phàng.
Khi tôi so sánh chất lượng thay người của Arsenal với Man City hoặc Liverpool, sự khác biệt như ngày và đêm. Man City có thể thay người mà chất lượng không giảm. Arsenal thì sao? Khi cần một cú hích trong hiệp hai để thay đổi thế trận bế tắc sân khách, những người vào sân không tạo ra được áp lực đủ lớn.
Tôi đã xem lại trận thua Fulham, nơi Arteta thay người quá muộn màng và những người vào sân chơi rời rạc. Đá sân khách cần thể lực dồi dào để đối phó với sức ép từ khán đài và đối thủ. Đội hình chính của Arsenal rất mạnh, nhưng đội hình B thì quá yếu để duy trì cường độ.
Nguyên nhân 3: Áp Lực Vô Hình Từ Lịch Sử Thất Bại
Cái này nghe có vẻ tâm linh, nhưng tôi thấy rõ nó trong những trận đấu lớn sân khách (như gặp Liverpool, Man City, hay Tottenham). Arsenal có một lịch sử thất bại trong việc duy trì phong độ đỉnh cao khi cuộc đua vô địch vào giai đoạn nước rút.
Khi tôi phân tích những khoảnh khắc quyết định, tôi nhận thấy các cầu thủ trẻ thường xuyên mắc lỗi cá nhân không đáng có ở sân khách. Đó không phải là lỗi kỹ thuật, mà là lỗi do áp lực. Họ biết cả thế giới đang nhìn vào, và cái bóng của những mùa giải trước cứ đè nặng lên vai họ.
Trận gặp Newcastle mùa trước là ví dụ điển hình. Cả đội đã chơi dưới sức vì sợ hãi việc mất điểm. Cảm giác run rẩy đó lan tỏa từ người này sang người khác. Đá sân khách là phải lạnh lùng, nhưng Arsenal lại quá dễ bị tổn thương về mặt tâm lý. Cái áp lực phải vô địch sau bao năm chờ đợi nó nặng hơn cả một ngọn núi.
Sau khi viết ra hết những điều này, tôi cảm thấy nhẹ nhõm hơn hẳn. Ít nhất thì tôi đã hoàn thành được cái việc mà tôi tự đặt ra cho mình. Cái chứng chỉ nghề nghiệp suýt nữa thì tạch, nhưng cái “chứng chỉ” phân tích bóng đá này thì tôi tự tin là đạt loại Xuất sắc.
Tôi chia sẻ những điều này không phải để chê bai, mà là để những người hâm mộ khác cũng nhìn thấy cái góc khuất này. Biết bệnh thì mới tìm được thuốc chữa. Giờ thì tôi lại quay lại bàn làm việc, nhưng đầu óc thì đã rõ ràng hơn nhiều sau khi xả hết nỗi bực dọc vào mấy trang bảng tính Excel kia rồi!